Skip to main content

Programming Princibles

· 4 min read

SOLID, DRY, KISS, YAGNI, Code Review & Clean code, ...

Dưới đây là các nguyên tắc lập trình phổ biến, kèm theo mức độ dự án thích hợp để áp dụng:

1. SOLID Principles​

  • Mô tả: 5 nguyên tắc giúp thiết kế hệ thống hướng đối tượng dễ bảo trì và mở rộng:
    • S: Single Responsibility Principle (Mỗi lớp có một trách nhiệm duy nhất).
    • O: Open/Closed Principle (Mở để mở rộng, đóng để chỉnh sửa).
    • L: Liskov Substitution Principle (Thay thế lớp cha bằng lớp con mà không làm hỏng ứng dụng).
    • I: Interface Segregation Principle (Giao diện không nên chứa các phương thức không cần thiết).
    • D: Dependency Inversion Principle (Phụ thuộc vào abstraction, không phải implementation).
  • Mức độ áp dụng:
    • Dự án vừa và lớn (phần mềm thương mại, hệ thống backend).
    • Dự án cần khả năng mở rộng lâu dài.

2. DRY (Don’t Repeat Yourself)​

  • Mô tả: Hạn chế lặp lại mã nguồn bằng cách sử dụng abstraction, hàm, hoặc lớp.
  • Mức độ áp dụng:
    • Tất cả các dự án, từ nhỏ đến lớn.
    • Đặc biệt quan trọng trong ứng dụng cần bảo trì thường xuyên.

3. KISS (Keep It Simple, Stupid)​

  • Mô tả: Thiết kế đơn giản, tránh phức tạp hóa không cần thiết.
  • Mức độ áp dụng:
    • Dự án nhỏ và vừa (ứng dụng MVP, prototyping).
    • Phù hợp khi tốc độ phát triển ưu tiên hơn khả năng mở rộng.

4. YAGNI (You Aren’t Gonna Need It)​

  • Mô tả: Chỉ lập trình những gì cần thiết, không tạo tính năng "dự phòng" không cần thiết.
  • Mức độ áp dụng:
    • Dự án nhỏ và vừa (ứng dụng cần nhanh ra thị trường).
    • Không phù hợp cho các dự án dài hạn hoặc có yêu cầu mở rộng lớn.

5. Separation of Concerns (Tách biệt mối quan tâm)​

  • Mô tả: Mỗi thành phần của phần mềm nên đảm nhận một vai trò cụ thể. Ví dụ:
    • UI xử lý giao diện.
    • Logic xử lý nghiệp vụ.
    • Dữ liệu được quản lý bởi cơ sở dữ liệu.
  • Mức độ áp dụng:
    • Dự án vừa và lớn.
    • Phần mềm đa lớp (3-tier hoặc MVC).

6. Principle of Least Astonishment (Nguyên tắc ít gây ngạc nhiên nhất)​

  • Mô tả: Thiết kế phần mềm theo cách mà người dùng (hoặc lập trình viên khác) mong đợi.
  • Mức độ áp dụng:
    • Dự án có giao diện người dùng (web, mobile).
    • Hệ thống dành cho đội ngũ kỹ thuật lớn.

7. Encapsulation (Đóng gói)​

  • Mô tả: Ẩn chi tiết nội bộ và cung cấp giao diện đơn giản để tương tác.
  • Mức độ áp dụng:
    • Tất cả các dự án, đặc biệt là hướng đối tượng.

8. Code Review and Clean Code Practices​

  • Mô tả: Viết mã dễ đọc, dễ hiểu và tuân thủ các tiêu chuẩn (naming conventions, indentation).
  • Mức độ áp dụng:
    • Tất cả các dự án, đặc biệt với nhóm nhiều lập trình viên.

9. Test-Driven Development (TDD)​

  • Mô tả: Viết test trước khi viết code, đảm bảo chức năng luôn đúng.
  • Mức độ áp dụng:
    • Dự án có yêu cầu cao về độ ổn định (ứng dụng tài chính, y tế).
    • Không phù hợp cho dự án ngắn hạn hoặc deadline gấp.

10. Microservices and Modular Design​

  • Mô tả: Xây dựng hệ thống gồm các module nhỏ, độc lập với nhau.
  • Mức độ áp dụng:
    • Dự án lớn (hệ thống phân tán, cloud-based).
    • Hệ thống cần khả năng mở rộng hoặc tích hợp dễ dàng.

Lời khuyên:​

  • Dự án nhỏ: Tập trung KISS, DRY, Encapsulation.
  • Dự án vừa: Áp dụng SOLID, Separation of Concerns, và Clean Code.
  • Dự án lớn: Tích hợp thêm TDD, Microservices, và kiến trúc module.
    Bạn có thể lựa chọn áp dụng linh hoạt các nguyên tắc này để phù hợp với quy mô và mục tiêu của dự án.